zondag 13 juli 2014

SYMPATHY FOR THE DEVIL IN DISGUISE


Please allow me to introduce myself
I'm a man of wealth and taste
I've been around for a long, long year
Stole many a man's soul to waste
Niet alleen doorwinterde fans weten bij de door congaklanken ondersteunde schreeuw meteen wie er het woord zal nemen. Eigenlijk is het hierop volgende Please allow me, to introduce myself overbodig. Hier spreekt Satan, zij het in de hoedanigheid van Mick Jagger. .

The Rolling Stones, Pinkpop 2014

Voor menigeen zal dat bij het verschijnen van het Rolling Stones album Beggar's banquet in 1968 bij voorbaat al geen verrassing zijn geweest. waren de Stones niet altijd al overduidelijk van de duivel bezeten geweest en was dit niet voor de zoveelste keer een uitgelezen moment om de exorcismenoodlijn te bellen? Maar dat was 40 jaar geleden en inmiddels zijn we toch weer wat wijzer geworden, zou je denken. Ook al leken de Stones tijdens hun recente Pinkpop gedrevener dan ooit.

Niets lijkt echter minder waar. Vorig jaar werd paus Franciscus door zekere Vaticaanwatchers  nog beschuldigd van exorcisme toe hij een gehandicapte man via handoplegging zijn zegen gaf. De eerste stappen in dit verheven duiveluitdrijvingsplan zouden al gezet zijn door zijn voorganger Johannes Paulus II. Maar met de komst van de in de Zuid-Amerikaanse volkskerk gewortelde Franciscus is Satan volgens deze kringen zelfs begonnen aan een ongekende comeback.



Tot voor kort zag men in de hogere kerkelijke kringen de duivel toch vooral overdrachtelijk als als de personificatie van het kwaad dat in ieder mens zit. Maar deze opvatting lijkt nu op zijn retour. Ja, het kwaad bestaat echt. Het probeert in allerlei verleidelijke hoedanigheden de mensen aan te zetten tot alles wat Onze Lieve Heer verboden heeft en zo zijn 'kroon op de schepping' op allerlei manieren onderuit te halen. Het verhaal van Adam en Eva die door Lucifer in slangenverschijning verleid worden tot de erfzonde past in deze redenering. Op deze manier is de Meester van het Kwaad zelfs onderdeel van een hoger goddelijk plan om de mens bewust voor het goede te laten kiezen. Echt goed doet immers alleen degene die dar bewust voor kiest en niet bij toeval. Maar dan moet er wel sprake zijn van een kwaad alternatief zijn. En die taak rust op de schouders van Satan.



Dus pas op, de duivel is weer onder ons, zij het vermomd en wel. Om nu echt succesvol te kunnen zijn, zal het Kwaad vanzelfsprekend kiezen voor een zo verleidelijk hoedanigheid. Vandaar de grote voorkeur voor engelachtige maagden, femmes fatales of onnozele kinderen. Vele Hollywoodfilms in het horrorgenre zijn hier al aan gewijd. Denk maar aan bijvoorbeeld Rosemary's baby en The omen. Maar ook de (populaire) muziek liet zich niet onbetuigd. Elvis Presley waarschuwde ons er zelfs voor in zijn Devil in disguise:


You look like an angel
Walk like an angel
Talk like an angel
But I got wise
You're the devil in disguise
De ironie wil natuurlijk dat juist Elvis the Pelvis zelf in sommige kringen gezien werd als een soort boodschapper van duivel - zoniet Satan zelf in vermomming - met zijn opzwepende muziek en zijn seksueel beladen heupbewegingen.

Elvis the Pelvis

Omdat de mens nu eenmaal niet altijd beschikt over een sterke wil en hierdoor het kwaad wel eens te veel de overhand kan krijgen, is er soms aanvullende actie geboden. Vandaar de noodzaak van de duivelsuitdrijving, het exorcisme. Zo kent het Pauselijk Atheneum Regina Apostolorum een heuse exorcistencursus. En de behoefte aan gediplomeerde exorcisten schijnt de laatste jaren nog te groeien ook. Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau hangt dat samen met de toegenomen orthodoxie - neofundamentalisme wordt dit verschijnsel genoemd - onder kerkelijke jongeren.  Deze orthodoxie wordt onder meer gekenmerkt door een groeiend en 'hardnekkig' geloof in de traditionele beelden van hemel en hel.

Ook hier zit er weer een ironisch tintje aan. Ooit waren de eerste christelijke Kerkvaders tot de conclusie gekomen dat de hel en de duivel niet pasten bij de goedheid van Onze Lieve Heer en daarom geen werkelijkheid konden zijn. Om echter te voorkomen dat met name het klootjesvolk er maar op los gaan leven, was er een soort postmortale stok achter de deur nodig: de hel. En diezelfde hel zorgt nu voor problemen die met behulp van exorcisten bestreden moeten worden. Daar komt nog eens bovenop dat het exorcisme een aardig lucratieve bezigheid kan zijn. Als we bepaalde onderzoeken mogen geloven gaat het om duizenden gevallen per jaar met bedragen van soms 100 euro per behandeling. Ongetwijfeld zal aartsduivel annex satantrawant Mammoth (zie ook apocriefen) ook tevreden zijn.

Wie het genoegen had om de grootvaders van de rock'n roll onlangs op Pinkpop te zien optreden kon zich waarschijnlijk niet helemaal aan de indruk onttrekken dat zij het eeuwige leven lijken te hebben. En zeker gezien de wijze waarop zijn hier met volle teugen van staan te genieten, doet vermoeden dat er misschien ook meer voordelen aan een zekere mate van bezetenheid kunnen zitten dan gedacht. Kortom, alle reden om exorcisten zo veel mogelijk te mijden?


So if you meet me
Have some courtesy
Have some sympathy, and some taste

Use all your well-learned politnesse
Or I'll lay your soul to waste, mm yeah
(Woo woo, woo woo)
 
Bron: Sander van Walsum, Satan is terug, en de paus weet het, De Volkskrant, 10 juni 2014.